|
Uit de Asser Courant 1985
FILMECHTPAAR MAAKT SCHOKKEND PORTRET VAN JOODS ISOLEMENT
In het herinneringscentrum van het voormalige kamp Westerbork in Hooghalen worden sinds juni dit jaar aan bezoekers films en documentaires gepresenteerd. Over het algemeen zijn dit professionele producties waar soms indrukwekkende bedragen mee zijn gemoeid. De ‘low-budget’-film ‘Geschonden Herinnering’ van de amateurfilmers Piet en Sjoukje van Kuiken uit Groningen vormt hierop een uitzondering. Afgelopen zondag werd deze 13 minuten durende productie voor het eerst In het centrum vertoond.
• HOOGHALEN — Af en toe klinkt er een onderdrukte emotie in het filmzaaltje. Het is er vol, lang niet iedereen heeft van te voren een zit plaats kunnen bemachtigen.
Door Annet van der Horn
De melancholieke klanken van Griegs ‘Herzwunden’ vullen bijna schaamteloos luid de ruimte. Op het scherm flitsen de beelden voorbij. Een oude joodse man in een rolstoel schuifelt langs uitgebeten muren waar op schijnbaar achteloze wijze de vage voortekenen van het oplevende fascisme zijn aangebracht. ,,Zijn door oorlogsherinneringen verminkte geest registreert scherper dan welke ook dit gevaar dat nog altijd vanuit de duistere politieke spelonken op de loer ligt” is de prachtige omschrijving die het scenario aan de vertoonde beelden toekent.
Bij het betreden van zijn huis: rustig voort kabbelende muziek totdat plots een wit vel pa pier op de deurmat de aandacht trekt. Weg is het geruststellende ’Nothing’s happening’ van Chris Rea. Bombastische strofen uit de vijf de symfonie van Beethoven snijden zich een weg door de zaal. ‘Hang dit op, en daarna jezelf!’ schreeuwt het papier de oude man toe. Daaronder schuilt een affiche met daarop de afbeelding van een opgeheven hamer die zojuist een op glas aangebrachte Davidsster aan diggelen heeft geslagen. ,,Dus ze hebben hem toch weer gevonden. Ondanks zijn angstvallig onopvallend gedrag hebben ze hem weer ontdekt dus nog is het laatste hoofdstuk van deze macabere vervolgroman met geschreven...ook de laatste trein moet nog vertrekken”.
Verloedering
Wie het basisverhaal leest en de film ziet, kan zich moeilijk voorstellen dat de schrijver Piet van Kuiken geen joodse achtergrond, ja...zelfs geen emotionele binding met de Tweede Wereld oorlog heeft. ,,Ik ben er niet echt door getroffen”, illustreert hij. ,,Het was eigenlijk niet meer dan een avontuurlijke tijd. Ik ben gevlucht met de laatste trein vanuit Leiden naar Noord-Holland.
Toen kwam de Hongerwinter.
“Het enige wat hem van de joodse vervolging is bijgebleven zijnde herinneringen uit de Swammerdamstraat in Leeuwarden waar de jonge joodse familie van schuin tegenover van de ene op de andere dag was verdwenen. ,,Als we dat geweten hadden, maar het was gewoon niet bekend. ” Waarom dan deze film?
Piet van Kuiken: ,,Centraal staan de angst, verloedering en eenzaamheid, je hoeft niet van joodse afkomst te zijn om dat leed uit te drukken. Het is immers overal”. Zijn vrouw Sjoukje, die de camera hanteerde, vult aan: ,,Loop op zondag maar eens door Groningen, langs de rolluiken en kapot geschilderde muren, dan begrijp je wat we bedoelen”.
Beiden zien naast deze ontwikkeling heel sterk nieuwe fascistische stromingen in de maatschappij ontstaan. De pamfletten die steeds vaker en steeds brutaler in de brievenbussen rollen zijn daar slechts voorbeelden van. Piet van Kuiken: ,,Wat dat betreft ben ik heel somber gestemd. De reactie op verloedering is namelijk altijd een roep om sterk gezag”.
Boodschap
Het idee voor de film ontstond tijdens een bezoek aan het voormalig kamp Westerbork. Inmiddels is de exclusiviteit voor het vertonen van de film aan het Herinneringscentrum overgedragen. ,,We willen niet het land in”, is de mening van de makers. ,,Laat de mensen hier maar komen. Het kamp is de enige plaats waar de film helemaal tot zijn recht komt”.
Hoewel het filmechtpaar in Nederland een grote waardering kent en ook op amateurfilmfestivals hoge ogen scoort, piekeren Piet en Sjoukje van Kuiken er niet over om professioneel aan de slag te gaan. Amateurs zijn veel minder gebonden aan geld en tijd dan makers in de harde filmbusiness, vinden ze. Hun conclusie is dat amateurfilms worden nog steeds zwaar ondergewaardeerd worden, vooral bij de omroepen.
Piet van Kuiken geeft grif toe dat het filmen met een 8-millimeter-camera technisch gezien niet altijd een perfect resultaat oplevert. ,,Maar we hebben inmiddels wel gemerkt dat de boodschap desondanks duidelijk over komt. Dat blijkt ook uit de reacties van het publiek na afloop van de presentatie. ,,We hebben het altijd over ‘de zes miljoen”, wordt er opgemerkt. ,,Maar hier zie je eindelijk eens het leed van één man. En dan, dan begrijp je dat leed niet te vermenigvuldigen valt”.
Door Annet van der Horn
FILMECHTPAAR MAAKT SCHOKKEND PORTRET VAN JOODS ISOLEMENT
In het herinneringscentrum van het voormalige kamp Westerbork in Hooghalen worden sinds juni dit jaar aan bezoekers films en documentaires gepresenteerd. Over het algemeen zijn dit professionele producties waar soms indrukwekkende bedragen mee zijn gemoeid. De ‘low-budget’-film ‘Geschonden Herinnering’ van de amateurfilmers Piet en Sjoukje van Kuiken uit Groningen vormt hierop een uitzondering. Afgelopen zondag werd deze 13 minuten durende productie voor het eerst In het centrum vertoond.
• HOOGHALEN — Af en toe klinkt er een onderdrukte emotie in het filmzaaltje. Het is er vol, lang niet iedereen heeft van te voren een zit plaats kunnen bemachtigen.
Door Annet van der Horn
De melancholieke klanken van Griegs ‘Herzwunden’ vullen bijna schaamteloos luid de ruimte. Op het scherm flitsen de beelden voorbij. Een oude joodse man in een rolstoel schuifelt langs uitgebeten muren waar op schijnbaar achteloze wijze de vage voortekenen van het oplevende fascisme zijn aangebracht. ,,Zijn door oorlogsherinneringen verminkte geest registreert scherper dan welke ook dit gevaar dat nog altijd vanuit de duistere politieke spelonken op de loer ligt” is de prachtige omschrijving die het scenario aan de vertoonde beelden toekent.
Bij het betreden van zijn huis: rustig voort kabbelende muziek totdat plots een wit vel pa pier op de deurmat de aandacht trekt. Weg is het geruststellende ’Nothing’s happening’ van Chris Rea. Bombastische strofen uit de vijf de symfonie van Beethoven snijden zich een weg door de zaal. ‘Hang dit op, en daarna jezelf!’ schreeuwt het papier de oude man toe. Daaronder schuilt een affiche met daarop de afbeelding van een opgeheven hamer die zojuist een op glas aangebrachte Davidsster aan diggelen heeft geslagen. ,,Dus ze hebben hem toch weer gevonden. Ondanks zijn angstvallig onopvallend gedrag hebben ze hem weer ontdekt dus nog is het laatste hoofdstuk van deze macabere vervolgroman met geschreven...ook de laatste trein moet nog vertrekken”.
Verloedering
Wie het basisverhaal leest en de film ziet, kan zich moeilijk voorstellen dat de schrijver Piet van Kuiken geen joodse achtergrond, ja...zelfs geen emotionele binding met de Tweede Wereld oorlog heeft. ,,Ik ben er niet echt door getroffen”, illustreert hij. ,,Het was eigenlijk niet meer dan een avontuurlijke tijd. Ik ben gevlucht met de laatste trein vanuit Leiden naar Noord-Holland.
Toen kwam de Hongerwinter.
“Het enige wat hem van de joodse vervolging is bijgebleven zijnde herinneringen uit de Swammerdamstraat in Leeuwarden waar de jonge joodse familie van schuin tegenover van de ene op de andere dag was verdwenen. ,,Als we dat geweten hadden, maar het was gewoon niet bekend. ” Waarom dan deze film?
Piet van Kuiken: ,,Centraal staan de angst, verloedering en eenzaamheid, je hoeft niet van joodse afkomst te zijn om dat leed uit te drukken. Het is immers overal”. Zijn vrouw Sjoukje, die de camera hanteerde, vult aan: ,,Loop op zondag maar eens door Groningen, langs de rolluiken en kapot geschilderde muren, dan begrijp je wat we bedoelen”.
Beiden zien naast deze ontwikkeling heel sterk nieuwe fascistische stromingen in de maatschappij ontstaan. De pamfletten die steeds vaker en steeds brutaler in de brievenbussen rollen zijn daar slechts voorbeelden van. Piet van Kuiken: ,,Wat dat betreft ben ik heel somber gestemd. De reactie op verloedering is namelijk altijd een roep om sterk gezag”.
Boodschap
Het idee voor de film ontstond tijdens een bezoek aan het voormalig kamp Westerbork. Inmiddels is de exclusiviteit voor het vertonen van de film aan het Herinneringscentrum overgedragen. ,,We willen niet het land in”, is de mening van de makers. ,,Laat de mensen hier maar komen. Het kamp is de enige plaats waar de film helemaal tot zijn recht komt”.
Hoewel het filmechtpaar in Nederland een grote waardering kent en ook op amateurfilmfestivals hoge ogen scoort, piekeren Piet en Sjoukje van Kuiken er niet over om professioneel aan de slag te gaan. Amateurs zijn veel minder gebonden aan geld en tijd dan makers in de harde filmbusiness, vinden ze. Hun conclusie is dat amateurfilms worden nog steeds zwaar ondergewaardeerd worden, vooral bij de omroepen.
Piet van Kuiken geeft grif toe dat het filmen met een 8-millimeter-camera technisch gezien niet altijd een perfect resultaat oplevert. ,,Maar we hebben inmiddels wel gemerkt dat de boodschap desondanks duidelijk over komt. Dat blijkt ook uit de reacties van het publiek na afloop van de presentatie. ,,We hebben het altijd over ‘de zes miljoen”, wordt er opgemerkt. ,,Maar hier zie je eindelijk eens het leed van één man. En dan, dan begrijp je dat leed niet te vermenigvuldigen valt”.
Door Annet van der Horn